Zapisy terroru - Radom

ks. Zbigniew Niemirski ks. Zbigniew Niemirski

publikacja 19.10.2017 10:10

W październiku br. przypada 75. rocznica publicznych egzekucji, jakich Niemcy dokonali w odwecie za współpracę pracowników Fabryki Broni z Armią Krajową.

Uroczystości 75. rocznicy publicznych egzekucji przed Fabryką Broni w Radomiu Uroczystości 75. rocznicy publicznych egzekucji przed Fabryką Broni w Radomiu
Pomnik stoi w miejscu, w którym Niemcy ustawili szubienicę
ks. Zbigniew Niemirski /Foto Gość

We wrześniu 1942 r. z Radomia do Skarżyska-Kamiennej pociągiem ruszyła grupa żołnierzy Polski Podziemnej, aby zlikwidować konfidenta gestapo. W Rożkach, a więc już na pierwszej stacji, doszło do strzelaniny z Niemcami. Partyzanci zbiegli, ale na miejscu zginął ich dowódca Jerzy Ewaryst Żetycki „Andrzej”. Okupanci znaleźli przy nim pistolet vis. Wybite na broni numery nie pozostawiały wątpliwości - broń została wyprodukowana w radomskiej Fabryce Broni i przemycona do podziemnego oddziału. Tylko kwestią czasu były śledztwo, aresztowania i krwawa zemsta.

Bardzo szybko rozpoczęły się aresztowania, brutalne śledztwo i egzekucje. By siać terror, ale także upokorzyć skazanych i ich najbliższych, Niemcy przeprowadzili publiczne egzekucje. Skazanych wieszano na oczach mieszkańców na stacji kolejowej Rożki, przy obecnej ul. Warszawskiej i przed Fabryką Broni.

Do tych wydarzeń wracano podczas konferencji zorganizowanej w Radomiu przez Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego. To nowa instytucja kultury. Została powołana do życia w 2016 roku. Służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami w XX wieku. - Dokumentujemy zbrodnie niemieckie i sowieckie popełnione podczas okupacji Polski, gromadząc świadectwa ofiar, ich rodzin i bliskich. Wspieramy badania naukowe, udostępniamy teksty źródłowe i ich tłumaczenia oraz organizujemy międzynarodową wymianę akademicką. Prowadzimy działalność wydawniczą i edukacyjną. Inspirujemy i promujemy najciekawsze zjawiska w kulturze i sztuce, nawiązujące do historii i doświadczenia totalitaryzmu - informują pracownicy ośrodka.

Ośrodek właśnie udostępnił na swojej stronie internetowej: www.zapisyterroru.pl świadectwa. - Opublikowaliśmy 500 pierwszych świadectw dotyczących Radomia i dystryktu radomskiego, wśród nich zeznania o wydarzeniach października 1942 r. Polacy składali je po wojnie przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich. Z relacji wyłania się poruszający obraz okupacji niemieckiej na ziemi radomskiej, złożony z indywidualnych historii ofiar i świadków terroru - mówi Anna Gutkowska, dyrektor OBT im. rtm. Pileckiego.

Szersza relacja i wybrane świadectwa w 43. nr. "Gościa Radomskiego" na 29 października.