Przedwojenny parlamentarzysta

Obszerne fragmenty wykładu ks. Wojciecha Wojtyły – „Józef Baćmaga (1888–1944) – Poseł II Kadencji Sejmu II Rzeczypospolitej Polskiej”.

Na przełomie sierpnia i września 1944 roku w okolicach pomiędzy Wolanowem a Radomiem, w miejscowości Kacprowice, miała miejsce jedna z wielu egzekucji, które w tamtym czasie Niemcy wykonali na ludności polskiej. Jedną z rozstrzelanych wówczas osób był pochodzący z terenu gminy Zakrzew poseł na Sejm II Rzeczpospolitej Polskiej w latach 1928-1930, członek Armii Krajowej, działacz ludowy, założyciel spółdzielni Samopomoc Chłopska, Józef Baćmaga. Zarówno dokładna data jego śmierci, jak i miejsce pochówku nie są znane. Wiadomo, że tamtego dnia wraz z nim z rąk Niemców zginęła także jego córka Zofia, będąca żoną oficera AK Wita Modesta Szczepanowskiego. Na temat osoby Józefa Baćmagi niestety nie posiadamy zbyt wielu informacji. Wydaje się jednak, że wobec faktu, iż z terenu naszej gminy pochodził przedwojenny poseł, uczestnik niełatwych sejmowych debat, kształtujących po latach zaborów Polskę, który w tym samym czasie zasiadał w sejmowej sali, co takie postacie z naszej historii, jak Józef Piłsudski, Wincenty Witos, Ignacy Mościcki, Ignacy Daszyński, Maciej Rataj czy Seweryn Czetweryński, nie można przejść obojętnie, niezależnie od zachodzących między tymi politykami różnic. Dlatego nawet te nieliczne dostępne szczegóły biografii wywodzącego się z naszej ziemi posła wydają się tym bardziej cenne.

Józef Baćmaga, jako poseł, był bez wątpienia jedną z najważniejszych dla naszego regionu postaci przełomu lat 20. i 30. ubiegłego wieku. Jak dotąd jedynym parlamentarzystą pochodzącym z terenu naszej gminy,

Urodził się 12 lutego 1888 roku w Gulinku. Wywodził się z rodziny chłopskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym był działaczem samorządowym, wójtem gminy Zakrzów, w latach 1921–1927 był członkiem PSL „Piast”. Po dokonanym przez Józefa Piłsudskiego tzw. przewrocie majowym Józef Baćmaga zbliżył się do obozu sanacyjnego.

Jak twierdzi prof. Andrzej Garlicki z Uniwersytetu Warszawskiego, od 1929 roku Józef Baćmaga zaczął odnosić się krytycznie wobec polityki sanacyjnej, skutkiem czego we wrześniu 1930 roku wraz z kilkoma innymi posłami został internowany i przewieziony do twierdzy w Brześciu nad Bugiem.

  Józef Baćmaga zginął siedemdziesiąt lat temu z rąk hitlerowców
Krystyna Piotrowska /GN Po uwolnieniu z twierdzy w Brześciu, które nastąpiło prawdopodobnie jeszcze w 1930 roku, Józef Baćmaga wycofał się z życia politycznego. Powrócił w rodzinne strony, gdzie wraz z żoną Marianną prowadził gospodarstwo rolne. W 1939 roku, na początku wojny, założył spółdzielnię Samopomoc Chłopska, której był prezesem.

Prof. Majchrowski datuje aresztowanie Józefa Baćmagi na dzień 7 sierpnia 1944 roku. Stracenie miało być poprzedzone kilkutygodniowym uwięzieniem w Kacprowicach.

Prof. Majchrowski twierdzi, iż Józef Baćmaga został aresztowany przez żandarmerię zamiast syna rannego podczas walk z Niemcami. Wersję tę potwierdzają najstarsi mieszkańcy Zakrzewa.

Trzeba przyznać, że historia obeszła się z Józefem Baćmagą nie tylko niesprawiedliwie, ale i okrutnie. Moim skromnym zdaniem, Józef Baćmaga – poseł II Kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zasłużył na właściwe odkrycie i przypomnienie oraz na przywrócenie właściwego mu miejsca w historii naszej małej ojczyzny. Myślę, że dzisiejsze wydarzenie, jakim jest odsłonięcie 70 lat po śmierci posła Baćmagi pamiątkowej tablicy poświęconej pamięci jego osoby, czyni temu zadość, ale i zarazem jest ono upamiętnieniem także tych wszystkich mieszkańców naszej gminy, którzy w czasie wojny zginęli z rąk hitlerowskiego okupanta.

  Prelegenci: ks. Wojciech Wojtyła (z lewej) i ks. dr Rafał Piekarski
Krystyna Piotrowska /GN