Ostra sztuka, czyli gotyk na ziemi radomskiej

Wystawę przygotowało Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu (w Rynku). Wystawie towarzyszyć będzie wydawnictwo. Będą także lekcje muzealne: dla szkół ponadpodstawowych i klas VI-VIII szkół podstawowych pt. "Architektura i sztuka gotyku polskiego na tle innych państw europejskich" oraz warsztaty dla dzieci młodszych.

Interesująco wygląda zapowiedź wystawy, przygotowana przez muzeum:

"Ziemia radomska to teren położony w północnej części Małopolski, między rzekami Wisłą, Pilicą i Kamienną. Tutejszy gotyk czerpał wzorce głównie z ośrodka związanego z Krakowem, ówczesną stolica Polski.

Autorzy wystawy zabierają widza w podróż po miejscach, w których do dziś zachowane są zabytki gotyckie: kościoły, zamki, relikty budownictwa gotyckiego oraz obiekty średniowiecznego wystroju i wyposażenia świątyń, między innymi obrazy, rzeźby, detal architektoniczny.

Śladami gotyku poprowadzą historycy sztuki i oni przekażą, nam współczesnym, jej barwność i złożoność. Z kolei archeolodzy zwrócą uwagę zwiedzających na dekoracyjne kamienne detale odkryte podczas badań wykopaliskowych na zamkach w Iłży, Janowcu i Radomiu.

Najstarszy zamek ziemi radomskiej znajdował się w dobrach biskupów krakowskich w Iłży. Obecnie są to malowniczo położone ruiny, przyciągające rzesze turystów. Prezentowana na wystawie rekonstrukcja okna maswerkowego z tego zamku świadczy o jego dawnej świetności. Wśród innych detali uwagę zwraca kamienny element z herbem Lewart z nadwiślańskiego zamku w Janowcu i fragment fryzu z maswerkiem z radomskiego zamku.

Na wystawie można będzie  można oglądać dzieła znane dotąd jedynie wąskiemu gronu odbiorców. Jednymi z najcenniejszych obiektów są kwatery datowane na około 1470 rok, pochodzące z ołtarza w kościele pw. św. Zygmunta w Siennie (dziś w zbiorach Muzeum narodowego w Warszawie) oraz rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem z kościoła pw. św. Zygmunta w Szydłowcu (własność Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu).

Z iłżeckiej fary pochodzi najstarsza znana w radomskim regionie Hodegetria, datowana na ostatnią część XV w. Pokazywana obok obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Mniszku, nawiązuje do krakowskich Hodegetrii.

Uwagę widza przyciągają rzeźby należące do grupy tzw. Pięknych Madonn z kościołów w Chlewiskach, Skrzynnie i Szydłowcu. Najstarszą rzeźbą na wystawie jest Matka Boska z Dzieciątkiem (XIV w.) w typie tzw. Madonn na lwach, znajdująca się w zbiorach Muzeum Katedralnego  w Radomiu, pochodząca z radomskiej Bramy Krakowskiej. Interesującym obiektem jest Opłakiwanie z kościoła pw. św. Leonarda w Mircu, pochodzące z początku XVI w. Widoczne są w nim wpływy twórczości Wita Stwosza.

Wśród późnogotyckiej rzeźby pojawiają się też krucyfiksy. Ich przykładem jest Chrystus z kościoła garnizonowego w Radomiu. Został wykonany w początku XVI w.

Na ekspozycji nie mogło zabraknąć sakralnych wyrobów kamiennych: chrzcielnic i kropielnic. Przykładem chrzcielnic pochodzących z warsztatu szydłowieckiego jest obiekt pochodzący z radomskiej fary, datowany na drugą połowę XV w. i z Odechowa.

Średniowieczne kropielnice były natomiast proste, niezdobne, Odbiega od nich kunsztem, ta zachowana w Wolanowie.

W świątyniach można podziwiać oryginalne formy portali kamiennych z żelaznymi drzwiami. Przykładem są drzwi kościoła w Mniszku, na których widnieją herby Łabędź i Orzeł.

Warto wspomnieć, że przestawienie orła można zobaczyć także na drzwiach w radomskiej farze.

Wystawę o sztuce gotyku uzupełniają naczynia liturgiczne, a tutaj: unikatowy kielich z XV w., pochodzący w kościoła w Bielinach oraz trzy bogato zdobione monstrancje wieżyczkowe pochodzące z parafii w Kozienicach, w Wysokim Kole oraz Mniszku.

Niewątpliwym atutem ekspozycji, oprócz prezentowanych zabytków, są fotografie zabytków oraz fragmentów architektury".